Marchogwr yn diolch i feddygon am achub ei bywyd

Dydd Llun 13 Mawrth 2017

Mae marchogwr a fu mewn coma am ddeg diwrnod ar ôl cwymp erchyll wedi canmol meddygon y Gwasanaeth Adalw a Throsglwyddo Meddygol Brys (EMRTS Cymru) a llawfeddygon ysbyty a achubodd ei bywyd.

Dioddefodd Jan Hartland anafiadau difrifol i'w frest ac ysgyfaint tyllog ar ôl cwympo wrth farchogaeth haf diwethaf.

Er iddi aros yn Ysbyty Treforys tan yr hydref, mae’r ddynes 64 oed o Lanharan bellach yn ôl yn ei gwaith.

Gyda'i cheffyl ei hun yn sâl, roedd Jan ar geffyl ffrind yng Nghomin Southerndown ar 31 Awst y llynedd.

Dywedodd Jan: “Roedden ni'n trotian ond roedd yna rywun arall yn marchogaeth ac roedden nhw'n carlamu rownd a rownd, oedd yn gosod ein ceffylau i ffwrdd.Dydw i ddim yn cofio beth ddigwyddodd ond yn sydyn roedd y ceffyl yn mynd yn gyflymach ac roeddwn i'n hongian. Y peth nesaf roeddwn i'n gwybod fy mod i ar y ddaear. Dywedodd fy ffrind wrthyf yn ddiweddarach fy mod wedi eistedd i fyny a dweud fy mod yn iawn ac yna llewygais yn llwyr.

“Cyrhaeddodd parafeddyg a gwneud y penderfyniad i alw’r ambiwlans awyr. Dywedodd na fyddwn i’n goroesi pe bawn i’n mynd ar y ffordd.”

Roedd Jan wedi dioddef brest ffust difrifol – cyflwr a oedd yn peryglu bywyd lle mae rhan o gawell yr asennau’n torri i ffwrdd ac yn datgysylltiedig oddi wrth weddill wal y frest – ac ysgyfaint tyllog, ac roedd yn cael trafferth anadlu.

Y meddygon EMRTS Cymru ar fwrdd hofrennydd Elusen Ambiwlans Awyr Cymru a driniodd Jan oedd Dr Kate Stephens a’r Ymarferydd Gofal Critigol Chris Connor.

Fe wnaethon nhw roi trallwysiad gwaed i Jan a chyfres o gyffuriau lladd poen pwerus, yna rhoi tiwb yn ei llwybr anadlu fel y gallai gael ei roi ar beiriant anadlu.

Rhoddodd y criw anesthetig i Jan hefyd, gan fod ei rhoi i gysgu wedi lleihau'r risg o gynnwrf a gwneud y broses o drosglwyddo i'r ysbyty mewn awyren yn fwy cyfforddus.

Nid yw'r triniaethau achub bywyd hyn yn rhan o arfer parafeddygon safonol.

Cymerodd yr hediad i Ysbyty Treforys ugain munud, taith a fyddai wedi cymryd dwywaith cymaint o amser ar y ffordd.

Dywedodd ymgynghorydd trawma Ysbyty Treforys Ian Pallister fod gan Jan frest ffust difrifol. Roedd mor ddifrifol fel y bu'r frest yn llawn - anaf difrifol iawn gyda chyfradd marwolaethau uchel.

Dywedodd yr Athro Pallister: “Mewn cysylltiad agos â meddygon gofal dwys fe wnaethom weithredu ar ei hasennau i'w hail-leoli'n gywir a'u trwsio fel y gallai ddechrau anadlu'n normal eto. Fe wnaethom ddefnyddio mewnblaniadau - platiau a sgriwiau bach, pwrpasol - i ailosod ei hasennau .

“Cafodd Jan rai problemau gyda’r haint ond gan ei bod yn iach iawn o’r blaen ymatebodd yn dda iawn i driniaeth.

“Mae hi’n lwcus iawn i fod yn fyw. Oni bai am y gwasanaeth EMRTS ni fyddai hi hyd yn oed wedi cyrraedd yr ysbyty.”

Bu Jan mewn coma anwythol am ddeg diwrnod. Bu angen dwy lawdriniaeth arall arni oherwydd yr haint a bu yn Ysbyty Treforys am bum wythnos cyn dod adref ym mis Hydref.

“Roedd yr holl staff yn uned gofal dwys Treforys a’r meddygon i gyd yn hollol wych. Roeddwn yn Ward A ar ôl gofal dwys. Mae'n ward brysur iawn ond roedden nhw'n fendigedig. Fe wnaethon nhw ofalu amdanaf i ac roedden nhw bob amser yn siriol ac yn gadarnhaol.

Hoffwn hefyd ddiolch i fy nyrsys ardal lleol.”

Mae Jan wedi cael y cwbl glir ac yn gynharach eleni dychwelodd i'w swydd weinyddol rhan amser gyda chwmni colur Horise

Mae'n dal i brofi rhywfaint o anghysur yn ei chyhyr ac mae wedi dweud wrth ei gŵr, Ian, na fydd yn marchogaeth ceffylau eto. Ond mae hi'n gwybod y gallai fod wedi bod yn llawer gwaeth.

Dywedodd Jan: “Fe wnaeth y parafeddyg a oedd gyntaf yn y fan a’r lle achub fy mywyd trwy ffonio’r ambiwlans awyr. Yna parhaodd y tîm ar yr hofrennydd i achub fy mywyd.

“Fe wnaeth yr hyn a wnaeth yr Athro Pallister a’i dîm achub fy mywyd hefyd. Fe wnaeth pob penderfyniad a wnaeth pawb gyfrannu at fy mod yma nawr.”